پایش آنلاین هوای محیطی به مجموعه‌ای از فعالیت‌های مستمر و پیوسته برای اندازه‌گیری و مانیتورینگ کیفیت هوا در مناطق مختلف شهری یا صنعتی اطلاق می‌شود. این فعالیت شامل اندازه‌گیری و ثبت پارامترهایی مانند دما، رطوبت، دی اکسید کربن، اکسیژن، آلاینده‌های مختلف هوا و ... با استفاده از سنسورها و تجهیزات مختلف است. با تحلیل داده‌های بدست آمده از پایش آنلاین هوای محیطی می‌توان به دقت کیفیت هوا و میزان آلایندگی هوا در مناطق مختلف را بدست آورد و اقدامات مناسبی برای کنترل و پایش بهینه آلودگی هوا و بهبود کیفیت هوا انجام داد.
ایستگاه های پایش آنلاین هوای محیطی به منظور اندازه گیری پارامترها در مناطق مختلف نصب می‌شوند. برخی از پارامترهایی که این ایستگاه‌ها می‌توانند اندازه گیری کنند عبارتند از:
- غلظت ذرات معلق در هوا (PM2.5 و PM10)
- غلظت گازهای آلاینده مانند نیتروژن اکسید، دی اکسید کربن، دی اکسید گوگرد و اوزون
- دما و رطوبت هوا
- سرعت و جهت باد
- شدت نور و تابش خورشید
- فشار هوا
این پارامترها با هدف انجام پایش بر روی شرایط محیطی در مناطق مختلف، جهت پیشگیری از آلودگی های هوا و کنترل کیفیت هوای محیطی اندازه گیری می‌شوند.
راه‌اندازی یک ایستگاه پایش آنلاین هوای محیطی شامل چندین مرحله است. برای نصب یک ایستگاه پایش آنلاین هوای محیطی، باید محلی را انتخاب کرد که با اهداف پایش مطابقت داشته باشد. به عنوان مثال، برای پایش آلودگی هوای شهری، محل نصب باید در نزدیکی مناطق با شلوغی و ترافیک باشد.
باید دستگاه‌هایی را که می‌توانند پارامترهای مورد نیاز را اندازه‌گیری کنند انتخاب کرد. مثلاً سنسورهای مربوط به آلاینده‌های هوا، دما، رطوبت و فشار هوا، نور و غیره.
پس از انتخاب دستگاه‌های پایش، باید آنها را در محل مناسب نصب کرد و به شبکه برق و شبکه اینترنت متصل کرد. همچنین باید نرم‌افزارهای مورد نیاز برای نمایش داده‌های پایش نصب شوند.
پس از نصب دستگاه‌ها، باید تنظیمات مورد نیاز برای آنها انجام شود، از جمله تنظیمات شبکه، تنظیمات زمانبندی نمونه‌گیری، تنظیمات ثبت داده‌ها و غیره.
باید کاربران را آموزش داد تا بتوانند از داده‌های پایش شده استفاده کنند و در صورت نیاز اقدامات لازم را انجام دهند.
تعمیر و نگهداری نیز از دیگر فرآیندهای لازمیست که می بایست مد نظر قرار داد تا این ایستگاه ها به درستی کار کنند و نتایج دقیق را ارائه کنند.
تعمیر و نگهداری ایستگاه پایش آنلاین هوای محیطی بسیار مهم است تا دقت اندازه‌گیری ها و صحت داده های به دست آمده حفظ شود. برای تعمیر و نگهداری ایستگاه پایش آنلاین هوای محیطی می بایست به این نکات توجه کرد.
1- بررسی دوره‌ای سطح بارش: یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر دقت داده‌های اندازه‌گیری، وجود بارش است. بنابراین بررسی دوره‌ای سطح بارش و نظارت بر عملکرد سامانه تهویه و خشک کردن ایستگاه ها بسیار مهم است.
2- تمیز کردن سنسورها: سنسور ها برای اندازه گیری مقادیر مختلفی از جمله دما، رطوبت، فشار و ... استفاده می شوند. در صورتی که سنسور ها کثیف شوند، دقت اندازه گیری کاهش می یابد. بنابراین باید با توجه به شرایط هوا و محیط، سنسورها را به صورت دوره‌ای تمیز کرد.
3- بررسی خطاهای سخت افزاری و نرم افزاری: در برخی موارد خطاهای سخت افزاری و نرم افزاری ممکن است دقت داده ها را تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین باید دوره‌ای بررسی های مرتبط با سخت افزار و نرم افزار انجام شود.
4- بررسی کالیبراسیون: کالیبراسیون به معنای بررسی و تنظیم مجدد دستگاه های اندازه‌گیری به منظور حفظ دقت آنهاست.
کالیبراسیون یک ایستگاه پایش آنلاین هوای محیطی به معنی تعیین دقت و صحت اندازه‌گیری‌هایی است که این ایستگاه انجام می‌دهد. این فرایند می‌تواند به صورت دوره‌ای یا هنگام نصب و راه‌اندازی ایستگاه انجام شود.
برای انجام کالیبراسیون یک ایستگاه پایش آنلاین هوای محیطی، ابتدا باید از یک استاندارد یا دستگاه کالیبراسیون استفاده کرد. این استاندارد می‌تواند یک دستگاه کالیبراسیون باشد که دارای صفحه‌نمایش باشد و می‌تواند به رایانه متصل شود، یا می‌تواند یک گاز با مقدار مشخص و دقیق باشد که به عنوان یک استاندارد برای کالیبراسیون استفاده می‌شود.
برای انجام کالیبراسیون، ابتدا باید اطمینان حاصل شود که دستگاه کالیبراسیون یا استاندارد دقیق و درست کالیبره شده است. سپس دستگاه پایش آنلاین هوای محیطی باید با استفاده از این استاندارد کالیبره شود. برای انجام این کار، گازهای استاندارد باید به دستگاه پایش آنلاین هوای محیطی تزریق شود و سپس مقادیر اندازه گیری شده توسط دستگاه با مقادیر استاندارد مقایسه می‌شود.
همچنین برای حفظ دقت و صحت اندازه‌گیری‌ها، باید کالیبراسیون به صورت دوره‌ای و مرتب انجام شود. توصیه می‌شود که این فرایند حداقل هر 6 ماه یک بار انجام شود و در صورت نیاز می‌توان آن را هر 3 ماه یا حتی هر ماه انجام داد.
برخی از برندهای معتبر سازنده ایستگاه های پایش آنلاین هوای محیطی عبارتند از:
- Thermo Fisher Scientific
- Teledyne API
- Aeroqual
- Ecotech
- HORIBA
- TSI Incorporated
- Rave Gears
- Bacharach
- OPSIS AB
- Vaisala
هر کدام از این برندها تجهیزاتی با مشخصات فنی مختص خود را تولید می کنند که برای انتخاب گزینه مناسب باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرند.