صنعت مس به عنوان یکی از صنایع مهم و بزرگ جهان در بسیاری از بخش های اقتصادی و صنعتی، اهمیت ویژه‌ای دارد. مس یکی از ماده‌های معدنی با ارزش و گران قیمت است و در بازار جهانی به عنوان یکی از فلزات باارزش محسوب می‌شود. مس یکی از فلزات رسانا و بسیار مهم است که در صنعت برق و الکترونیک به صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. سیم و کابل های برق، مدارهای الکترونیکی و قطعات مختلف الکترونیکی از جمله محصولاتی هستند که از مس ساخته شده‌اند. از دیگر کاربردهای مهم مس در صنایع ساختمانی ست و به عنوان یکی از مهمترین عناصر در صنایع ساختمانی شناخته می‌شود. از آن برای ساخت لوله‌ها، مواد عایقی، پوشش های نوری و حرارتی و همچنین در تزئینات استفاده می‌شود. در صنعت خودرو نیز از مس برای ساخت قطعات مختلفی مانند رادیاتورها و قطعات داخلی خودرو استفاده می‌شود.
صنعت مس از نظر ایجاد اشتغال و تولید درآمد به عنوان یکی از صنایع پرسود و مهم در سطح جهان شناخته می‌شود. همچنین خروجی این صنعت به عنوان یکی مهمترین محصول صادراتی در نظر گرفته می شود.
صنعت مس به دلیل استفاده گسترده از مواد شیمیایی و فرآیندهای پیچیده، با چالش های زیست محیطی روبرو است. آلودگی هوا از بزرگترین چالش های این صنعت است. از جمله منابع آلودگی هوای صنایع مس می‌توان به ذرات معلق، گازهای سمی اکسید نیتروژن، گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن، گازهای دی اکسید گوگرد و مشتقات سولفوریک و ... اشاره کرد. از نظرات آلودگی منابع آبی، صنایع مس به دلیل تولید پساب‌های حاوی فلزات سنگین، مواد آلی و اسیدهای قوی می‌توانند باعث آلودگی آب شوند.
آلودگی خاک از دیگر خطرات حاصل از فرآیندهای استخراج و فرآوری مس است. این فرآیندها باعث آلودگی خاک و آب زیرزمینی شود. آلودگی خاک باعث کاهش محتوای عناصر معدنی و آلاینده‌های شیمیایی در خاک می‌شود.
صنایع مس به دلیل تولید بالای پسماندهای خطرناک و سمی نیازمند روش‌هایی مانند تجمیع، جمع آوری و دفع ایمن پسماندها هستند.
به طور کلی، آلودگی‌های صنعت مس با توجه به حجم تولید و مقیاس فعالیت صنعتی، به شدت می‌تواند بر محیط زیست و سلامت انسان‌ها تأثیر گذار باشد. به همین دلیل، استفاده از فناوری‌های پایدار و حفاظتی در صنایع مس، بسیار حائز اهمیت است.
آلودگی های خروجی از دودکش صنایع مس
دی اکسید گوگرد (SO2): این یکی از اصلی‌ترین آلودگی‌های خروجی از دودکش صنایع مس می باشد که در صورت تنفس آن باعث بروز اختلالات در سیستم تنفسی، سرطان و آسم می‌شود.
اکسیدهای نیتروژن (NOx): این یکی از مهمترین آلودگی های خروجی از دودکش صنایع مس می باشد که علاوه بر ایجاد اختلالات در سیستم تنفسی، باعث شکستگی در لایه ازون، تشدید پدیده گلخانه ای و افزایش گرمایش جهانی می‌شود.
ذرات معلق: این آلودگی خطرناک شامل ذرات خاک و مواد جامدی است که به صورت معلق در هوا حضور دارند و در صورت تنفس آن باعث بروز اختلالات در سیستم تنفسی و همچنین ایجاد اختلال در پارامترهای محیط زیستی می‌شوند.
بخارات سرب: بخارات سرب یکی از خطرناک‌ترین آلودگی‌های خروجی از دودکش صنایع مس هستند و باعث صدمات جدی در سیستم عصبی و سیستم ایمنی بدن می‌شوند.
آرسنیک: آرسنیک یکی از سموم خطرناک است که معمولاً در آب زیرزمینی و خاک وجود دارد و با خروج از دودکش صنایع مس، به هوا منتقل می‌شود.
آمونیاک (NH3): آمونیاک باعث ایجاد اختلالات در سیستم تنفسی و گیجی می‌شود و همچنین باعث آلودگی منابع آبی و خاک می‌شود.
منو و دی اکسید کربن (CO): دی اکسید کربن یک گاز گلخانه ای که حاصل احتراق کامل یا ناقص سوخت در کوره هاست که با توجه به حجم و غلظت می تواند برای محیط زیست چالش برانگیز باشد و ایجاد مشکل کند.
کنترل آلودگی هوا در صنایع مس
برخی از راهکارهای کنترل آلودگی خروجی از دودکش در صنایع مس را می توان به صورت مختصر به موارد زیر اشاره کرد.
استفاده از سیکلون ها، بگ فیلترها و فیلترهای الکترواستاتیک از عمده روش های کنترل آلودگی در صنایع مس است.
استفاده از تکنولوژی‌های احتراق پیشرفته: این تکنولوژی‌ها با بهره‌گیری از سوخت‌های با کیفیت بالا و دمای بالا، سعی در بهینه‌سازی احتراق و کاهش آلاینده‌ها دارند.
استفاده از تکنولوژی‌های جدید مانند نانوفیلترها، کاتالیست‌ها و تکنولوژی‌های تصفیه هوا و آب، که بهبود کیفیت هوا و کاهش آلودگی های خروجی از دودکش صنایع مس کمک می کنند.